مزایای خواندن کتاب برای کودکان آنقدر متعدد و زیاد هستند که بتوان چند کتاب مجزا دربارۀ این مزایا نوشت. مزایایی که پاسخی قطعی و بیتردید به سوال «چرا برای بچهها کتاب بخوانیم؟» محسوب میشوند. در این بین تفاوتی ندارد که کتاب داستان بخوانیم یا کتابهای علمی و آموزشی. خواندن هر کتابی برای کودکان، میتواند آنها را با عادت زیبا و مفید کتاب خوانی پرورش دهد. اما قطعاً کتاب داستان کودکان میتواند بهدلیل ماهیت روایی جذابیت بیشتری برای کودکان داشته باشد.
به همین دلیل معمولاً سعی میشود حتی محتوای آموزشی کتاب کار کودکان و کتاب علمی کودکانی را نیز، در غالب یک داستان جذاب منتقل کرد و در اینگونه کتابهای کودکان نیز قصهای برای ایجاد حس پیگیری در کودک وجود داشته باشد. اکنون انتشارات یارمانا قصد دارد کمی بیشتر درباره اینکه “چرا باید برای کودک کتاب داستان بخوانیم؟”، صحبت کند.
افزایش اعتماد به نفس با کتاب داستان کودکان
کودک کتاب خوان و کودکی که از نونهالی عادت کرده است که برای او کتاب خوانده شود، اطلاعات بیشتری نسبت به همسالان خود دارد. کتاب حاوی مطالب آموزشی متعددی است. حتی در کتاب داستان اطلاعات بسیاری درمورد نکاتی مانند اسامی حیوانات، نوع تغذیۀ آنها، وحشی و اهلی بودن حیوانات، گیاهان، نوع گیاهان و … گنجانده شده است که از طریق داستان به او ارائه میشود.
این آموزشها اطلاعات کودک را بالاتر برده و باعث میشود که او در سنین مدرسه بهتر بتواند آموزشهای درسی را فرا گیرد؛ احتمالاً پاسخ سؤالات معلم را بهتر بداند و در یادگیری دروس به همسالانش کمک کند. این موارد هرکدام بهتنهایی میتوانند اعتماد بهنفس کودک را تقویت کنند. در حالی که خواندن کتاب داستان کودکان، برای آنها تمامی این مزایا را با هم و یکجا دارد. می توان گفت که کتاب خوانی، افزایش هوش کودک را به دنبال دارد.
تقویت پرسشگری کودک از طریق کتاب داستان کودکان
دریافت اطلاعات متعدد توسط کودک از طریق خواندن کتاب داستان کودک، باعث میشود ذهن او با سؤالات دیگری مواجه شود. برای مثال، وقتی در کتاب داستان کودک درمورد فصل پاییز صحبت میشود، کودک نسبت به اینکه فصل پاییز چیست کنجکاو شده و سوال میپرسد. او با دریافت پاسخ مناسب از سوی والدین یا مربی، نسبت به فصول سال اطلاعات بهدست میآورد. در حالی که ممکن است بدون مطالعۀ آن داستان هیچگاه چنین سؤالی برای کودک مطرح نشود.
تقویت ادب کلامی کودک
کتاب داستان کودکان، با رعایت استانداردهایی مهم و ضروری تألیف یا ترجمه میشود. یکی از این استانداردها، بیان زیبا و گفتگوهای مؤدبانه و اصولی، بین شخصیتها است. این گفتگوها و بیان زیبا، کودک را با ادب کلامی بیش از پیش آشنا کرده و نحوۀ زیبا حرف زدن و رعایت درست از کلمات محترمانه را میآموزد. برای مثال، کودک از طریق خواندن کتاب داستان کودک، فرا میگیرد که باید هنگام مواجه با دیگران، سلام کند. این آموزش را ممکن است پدر و مادر بارها به او منتقل کرده باشند و نسبت به آن توضیح داده باشند، اما آنچه از طریق کتاب و قصه و روایت آن به کودک ارائه میشود، تأثیر بیشتر و عمیقتری خواهد داشت.
تقویت احساسات و عواطف
خواندن کتاب داستان برای کودکان، آنها را با عواطف و احساسات گوناگون بهفراخور سن و سالشان آشنا میکند. کودک از طریق ارتباط بین شخصیتهای داستان کودکانهای که میخواند یا میشنود، حس محبت، همدلی و همراهی را میشناسد و میآموزد، با حس شادی و نشاط وآرامش آشنا میشود و در مقابل، احساسات منفی مانند، حسادت، تنفر، غرور و ترس را نیز در شخصیتهای داستان میبیند. او میآموزد که احساسات منفی مانند غم و اندوه یا تکبر در انسانها و کودکان دیگر نیز وجود دارند. اما باید آن احساسات را کنترل کرد.
تأثیر کتاب داستان بر روی کودکان، می تواند بسیا زیاد باشد. کودک از طریق ارتباط و رفتار شخصیتهای داستان فرا میگیرد که چگونه باید این احساسات و عواطف را بروز داد یا کنترل کرد. او در موقعیتهای داستان همذات پنداری کرده و خود را جای شخصیتها میگذارد. او همزمان میآموزد که باید حس محبت را ابراز کرد و حس حسادت را کنترل نمود. همچنین یاد میگیرد که نحوۀ صحیح ابراز محبت چگونه است و شیوۀ کنترل حسادت نیز چطور است. جالب اینکه این آموزشها تماماً غیرمستقیم بوده و نامحسوس انجام میشود.
کتاب داستان کودکان: سرگرمی مفید برای کودک
کتاب خواندن برای کودکان بهترین سرگرمی برای آنها است. باید کودک را از طریق خواندن کتاب در ساعتهای ثابت و مشخصی در روز، به این فعالیت مفید عادت دهیم. پس از عادت کردن کودک به خواندن کتاب داستان، او به این سرگرمی مفید علاقمند میشود و در ساعتهای بیکاری نسبت به آن تمایل بیشتری نشان میدهد. خواندن کتاب داستان برای کودکان، بهترین فعالیت در اوقات فراغت آنها است و باعث میشود که از زمان بیکاریشان بیشترین استفاده را ببرند.
البته باید به این موضوع اشاره کرد که عادت دادن کودک به کتاب را، باید با خواندن کتاب داستان کودکان برای آنها شروع کرد. قطعاٌ شروع فرآیند علاقمند کردن کودک به کتاب، با خواندن کتاب علمی و آموزشی به اندازۀ کتاب داستان نتیجهبخش نخواهد بود. داستانها، قصهها و روایتهای کتاب داستان کودکان برای آنها جذابیت بیشتری دارد و کودک را به کتاب خواندن و ارتباط با کتابهای مختلف عادت میدهد.
تقویت تمرکز و توجه
در روزگاری که اغلب کودکان با عارضه کمبود توجه و تمرکز مواجهند، کودکانی که عادت به کتابخواندن دارند، کمتر با این مشکل مواجه میشوند. کتاب خواندن نیاز به حفظ تمرکز و توجه دارد. کودک هنگام گوش دادن به قصه کتاب داستان خود، لازم است که ضمن حفظ آرامش خود، تمام توجهش را نسبت به آنچه میشنود حفظ کند.
این موضوع منجر به تمرین نامحسوس و غیرارادی او به حفظ تمرکز و توجه میشود. برای بهبود این مزیت میتوان هنگام خواندن کتاب داستان برای کودک، با طرح برخی سوالات، توجه او را نسبت به برخی نکات بیشتر جلب کرد. البته باید اضافه کرد که خواندن کتاب داستان برای کودکان باعث میشود که حافظۀ شنیداری و کلامی آنها نیز تقویت شود. باتوجه به اهمیت حافظۀ کلامی در رشد ذهنی کودک، این نکته بیش از پیش مهم جلوه خواهد کرد.
کلام آخر
درنهایت باید به این نکتۀ مهم اشاره کرد که خواندن کتاب داستان برای کودکان، میتواند بابی در مسیر علاقمند کردن کودک به کتاب باشد. همچنین مهمترین مزیت خواندن کتاب داستان برای کودکان، آموزش غیر مستقیم است. کودک نسبت به آموزش مستقیم همواره دافعه دارد و به دلیل حس لجبازی طبیعی که در سنین ۳ تا ۶ سال در آنها بسیار اوج میگیرد، عموماً به بایدها و نبایدهای مستقیم جبههگیری دارد. البته باید بدانید که چه کتاب داستانی بخرید.
اما وقتی آموزشهای رفتاری و عملکردی لازم، در یک داستان گنجانده شود و کودک عواقب رفتار اشتباه و نتایج مثبت رفتار درست را در یک قصه دریافت کند، این دافعه از بین رفته و این آموزشها را در رفتار خود بهکار میگیرد. همچنین آموزشهای علمی و اطلاعاتی که در کتاب داستان کودک به او منتقل میشوند، بهدلیل فضای مفرح و شاد قصه، برای او جذابیت بیشتری دارند. به همین دلیل امروز سعی میشود کتاب کار کودکان را نیز با درون مایۀ داستانی تهیه و تدوین کرد.
بنابراین خواندن کتاب داستان کودکان برای آنها، بهترین و مؤثرترین راه در جهت علاقمند ساختن کودکان به فرهنگ کتابخوانی است.